Η ΑΡΧΑΙΑ ΣΚΟΥΡΙΑ – ΜΑΡΩ ΔΟΥΚΑ

Περιγραφή

Η ΑΡΧΑΙΑ ΣΚΟΥΡΙΑ – ΜΑΡΩ ΔΟΥΚΑ
ΠΑΤΑΚΗΣ
Σελ: 352
ISBN: 978-960-16-2989-6

Βραβείο “Νίκος Καζαντζάκης” Δήμου Ηρακλείου Κρήτης 1982

Η “Αρχαία σκουριά”, πρώτο μυθιστόρημα της Μάρως Δούκα, κυκλοφόρησε το 1979, προκαλώντας αίσθηση σε κοινό και κριτικούς. Είχαν προηγηθεί η συλλογή διηγημάτων “Η πηγάδα” (1974), η συλλογή με νουβέλες που εκδόθηκε υπό τον τίτλο “Πού ‘ναι τα φτερά;” (1975) και η συλλογή διηγημάτων “Καρέ Φιξ” (1976). Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά, κι ενώ έχει καθιερωθεί ως έργο εμβληματικό για τη νεοελληνική πεζογραφία, επανακυκλοφορεί σε αναθεωρημένη έκδοση από τις εκδόσεις Πατάκη, στο πλαίσιο της σταδιακής επανέκδοσης όλων των έργων της συγγραφέως. Το κείμενο συνοδεύεται από κριτικές που γράφτηκαν για το βιβλίο την εποχή της πρώτης έκδοσής του, στις οποίες αποτυπώνεται η ένθερμη υποδοχή του από τους κριτικούς, καθώς και ο έντονος αντίκτυπός του σε μια κοινωνία που δεν έχει κλείσει ακόμα τους λογαριασμούς της με το παρελθόν. Όπως έγραψε ο κριτικός Κώστας Σταματίου στην εφημερίδα “Τα Νέα”, πρόκειται για “ένα οιονεί ντοκουμέντο μιας σχιζοφρενικά τραγικής εποχής”.

“…Είναι δικαίωμα κάθε γενιάς να φέρνει στο προσκήνιο το ίδιο της το όνειρο και να το μετατρέπει σε πραγματικότητα με τα δικά της μέτρα. Η συγγραφεύς σε τούτο το σημείο δεν έχει τίποτα να ζηλέψει τίποτα από εκείνο που κληρονόμησε από μια σειρά αξιόλογων Ελληνίδων πεζογράφων μας. Γιατί με τη σειρά της αποτυπώνει με δικό της εκφραστικό τρόπο αυτό που αποτελεί για την ίδια: άκουσα, είδα, ένιωσα.”
Άγγελος Φουριώτης, “Ακρόπολις”

[…] Η μεταπολίτευση υπήρξε μια μεταβατική και ρευστή εποχή, γεμάτη αντιφάσεις και εκπλήξεις.
[…] Ο καθένας χωριστά και πολλοί από κοινού διεκδικούσαν το αλάθητο. Άλλοι εξαργύρωναν κι άλλοι σώπαιναν. […]
Τότε ακριβώς εμφανίζεται η νεαρή πεζογράφος Μάρω Δούκα με την Αρχαία σκουριά… τραβάει την κουρτίνα και αποκαλύπτει το εξωτερικό και το εσωτερικό τοπίο της εποχής σ’ όλες του τις διαστάσεις. Ο Σταντάλ πιστεύει πως η πολιτική στο μυθιστόρημα μοιάζει με πυροβολισμό σ’ ένα σαλόνι. Η Δούκα δε διστάζει να τραβήξει τη σκανδάλη ταράζοντας τη μακαριότητα.
[…] Ένα μυθιστόρημα -τοιχογραφία- που καλύπτει ένα ευρύτατο χρονικό φάσμα. Εκτυλίσσεται στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, καλύπτει την περίοδο της δικτατορίας με ιστορικές προβολές στο ψυχροπολεμικό κλίμα, στον Εμφύλιο, την Κατοχή και τη Μικρασιατική Καταστροφή. Στα δρώμενα του μυθιστορήματος συμμετέχουν πρόσωπα απ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα.
[…] Το κατεξοχήν εύρημα είναι η κεντρική ηρωίδα και αφηγήτρια: η Μυρσίνη. Σκεύος εκλογής από την αντίπερα όχθη της συγγραφέα, την αστική τάξη. Έτσι η Δούκα κρατά τις αποστάσεις και βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση καθώς σμιλεύει μια ηρωίδα μακριά από τα προσωπικά της βιώματα με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Η Μυρσίνη είναι πρόσωπο συλλογικό. Στην Αρχαία σκουριά η προσωπική εμπειρία και η καλλιτεχνική βούληση συμπορεύονται.
[…] Η συναίρεση του υποκειμενικού και αντικειμενικού είναι κυματιστή με λεπτές και πολύπλοκες εναλλαγές και αποχρώσεις. Δεν υπάρχουν απόλυτοι χαρακτήρες: κανένα
πρόσωπο δεν είναι συμπαθητικό ή αντιπαθητικό μόνο.
Όλα τα πρόσωπα είναι σύνθετα. Οι διαφορετικοί κόσμοι που μνημειώνονται στο μυθιστόρημα δε διαχωρίζονται αλλά συμπλέκονται. Το δραματικό εναλλάσσεται με το λυρικό.
Χριστόφορος Λιοντάκης, περ. «η λέξη», Ιανουάριος-Μάρτιος 2008